Warszawa 26.06.2019 r.

Do Zarządu Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej i Behawioralnej

Szanowni Państwo,

Polskie Towarzystwo Psychoterapii Gestalt jest jednym z ponad 15 towarzystw i stowarzyszeń certyfikujących psychoterapeutów w Polsce i w związku z tym uczestniczy w procesie konsultacji wniosków ZSK złożonych do Ministerstwa Zdrowia w marcu tego roku przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne prowadzenie psychoterapii oraz SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny prowadzenie terapii poznawczo-behawioralnej dorosłych oraz dzieci i młodzieży.

Dziękujemy za Państwa list. Dowiedzieliśmy się też, że skierowali go Państwo nie tylko do nas, stąd nasza decyzja, by odpowiedzieć w formule otwartej.

Z ciekawością zapoznaliśmy się z perspektywą Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej i Behawioralnej i jednocześnie widzimy więcej korzyści, kiedy rozmowy między nami toczą się np. na forum Polskiej Rady Psychoterapii, tak jak to miało miejsce całkiem niedawno, w marcu tego roku. Cieszymy się, że PTTPB uczestniczyło w tym spotkaniu. Pamiętamy też czas, kiedy Państwa przedstawiciele aktywnie współtworzyli PRP i pracowali na wspólną rzecz.

Bardzo żałujemy, że nasza dyskusja nad zasadnością korzystania z ZSK zaczyna się dopiero w ślad za pismem Ministerstwa Zdrowia, kiedy oba wnioski o wpis są już od dawna rozważane.

Wydaje się nam, że zachodzi ogromne nieporozumienie co do ZSK i celów, jakim powinno służyć ewentualne włączenie kwalifikacji rynkowej dotyczącej prowadzenia psychoterapii. Pojawiło się wiele punktów tworzących naszym zdaniem niepotrzebnie przestrzeń do polaryzacji środowiska i nieporozumień.

To co z pewnością wiemy o ZSK i o kontekście:

1. Wątpliwości, o których Państwo piszecie, dotyczące ujednolicenia rozwiązań mają inną niż formalną naturę. Jeśli takowe są, to dotyczą pozaformalnych kwestii, które warto byśmy wspólnie omawiali w naszym środowisku, a nie na forum Ministerstwa.

2. ZSK nie powinno służyć do standaryzacji prowadzenia procesu psychoterapii jako takiej ani też prowadzenia psychoterapii w poszczególnych modalnościach.

3. ZSK służy opisowi umiejętności na potrzeby rynku pracy, zasad walidacji, co wyklucza możliwość rozstrzygania jakichkolwiek kwestii wymagających odrębnej ustawy. By psychoterapeuta był tzw. zawodem regulowanym potrzebna jest ustawa o zawodzie.

4. Prowadzenie psychoterapii jest procesem bardzo złożonym.

5. Istnieją zarówno argumenty za, jak i przeciw włączeniu obu proponowanych wniosków dotyczących prowadzenia psychoterapii do ZSK. Argumenty za kwalifikacją „ogólną” są mocne.

6. W tych państwach, gdzie opisano kwalifikację “ogólną” w podobnych do ZSK systemach krajowych, nie zachodzi proces „rozmycia” zarówno unikalnych umiejętności terapeutycznych, jak i ryzyka dla instytucji walidujących, które miałyby obowiązek sprawdzać wszystkie opisane umiejętności terapeutyczne u jednej osoby starającej się o uzyskanie kwalifikacji z psychoterapii.

7. Opcjonalne zestawy efektów uczenia się dla kwalifikacji „ogólnej” są zbędne. Wniosek Polskiego Towarzystwa Psychologicznego powstał przy aktywnej pomocy Instytutu Badań Edukacyjnych, będącego instytucją odpowiedzialną za prowadzenie i rozwój Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji, będącego obok Polskiej Ramy Kwalifikacji, kluczowym elementem ZSK wdrażanego w Polsce na mocy ustawy z 22 grudnia 2015 r. Zawiera zestawy efektów uczenia się zgodne z ZSK. Wymaga natomiast zmiany w innych punktach.

8. Wpisanie podejść wchodzących w skład wszystkich 5 grup pozwala na zorganizowanie egzaminu certyfikacyjnego bez konieczności posiadania umiejętności prowadzenia psychoterapii we wszystkich podejściach. Obecnie przecież nikt nigdzie nie zdaje egzaminów w oparciu o opisy pracy w innych podejściach niż podejście wybrane przez kandydata. ZSK tego też nie wymaga.

9. Aktualnie nie toczy się spór o miejsce modalności. Dobrym przykładem inkluzji jest choćby dopiero co przyjęty program specjalizacji w dziedzinie psychoterapia dzieci i młodzieży, który uwzględnia wszystkie 5 grup podejść w psychoterapii.

   Wydaje się również, że zmieniany wniosek Polskiego Towarzystwa Psychologicznego może dobrze uwzględnić wszystkie towarzystwa i stowarzyszenia zrzeszające psychoterapeutów i wydające certyfikaty, które potwierdzają kwalifikacje do prowadzenia psychoterapii w wybranym przez kandydata podejściu z grupy podejść psychoanalitycznych, psychodynamicznych, poznawczo-behawioralnych, humanistyczno-doświadczeniowych, systemowych i integracyjnych, że wniosek będzie się odwoływał do kryteriów włączających. Przykładem dobrego zapisu jaki powinien się znaleźć we wniosku PTP jest określenie „towarzystwa i stowarzyszenia zrzeszające psychoterapeutów”.

10. Zawód psychoterapeuty należy do tych wysokospecjalistycznych zawodów, którego immanentną częścią jest aktualizowanie swojej wiedzy i umiejętności; tworzenie kolejnych zapisów formalnych niczego nie zmienia w tej sprawie.

11. Wiele problemów psychoterapeutów i psychoterapii w Polsce wynikało w przeszłości z tendencji do nadmiernej koncentracji jedynie na tych aspektach, które promowały jedno czy kilka podejść z pominięciem innych.

12. Osoby posiadające potwierdzone certyfikatem kwalifikacje do prowadzenia psychoterapii napotykały przeszkody podejmując pracę w publicznym systemie opieki zdrowotnej z uwagi na niekorzystne zapisy w różnego rodzaju aktach prawnych czy rekomendacjach. Zgadzamy się z Państwem, że rozwiązaniem tego problemu jest większa koncentracja w debacie publicznej na tym, co nas łączy, i uszanowaniu tego, co stanowi o indywidualności każdego z całościowych podejść psychoterapeutycznych.

13. Pacjenci mają swobodę wyboru podejścia, formy i czasu psychoterapii, szczególnie w prywatnych placówkach i gabinetach. Zwiększenie poziomu zatrudnienia psychoterapeutów w placówkach publicznych pracujących we wszystkich 5 grupach podejść powinno być naszym wspólnym celem w obliczu realnego kryzysu, jakiego doświadczamy np. w obszarze zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży.

14. Rozwój rynku usług w obszarze zdrowia psychicznego zależy od poziomu finansowania, nie od ZSK. Jak wszyscy wiemy, przeszkodą w zwiększeniu dostępności do psychoterapii prowadzonej we wszystkich 5 grupach podejść i w zwiększeniu zatrudnienia psychoterapeutów w placówkach publicznych jest brak środków, a nie brak nowych certyfikatów.

15. Aktualnie w Polsce, bez wpisu do ZSK, psychoterapeuci są zainteresowani formalnym uznawaniem ich kompetencji i podnoszeniem kwalifikacji, czego potwierdzeniem jest znacząca liczba wydanych certyfikatów (m.in przez PTPG). Realnym celem środowiska jest zachęcenie tych psychoterapeutów, którzy uprawiają swój zawód bez certyfikacji, pozostając w wieloletnim procesie ubiegania się o certyfikat psychoterapeuty. Potrzebny jest nasz wspólny namysł, ponieważ ZSK z pewnością nie stworzy zachęty w tym kierunku.

16. Rozwój i opisywanie specyficznych umiejętności terapeutycznych z takim zaangażowaniem rozwijanych w ramach działalności wielu towarzystw zrzeszających psychoterapeutów w Polsce przynależą do dyskusji środowiskowych, które odbywają się np. na konferencjach i sympozjach.

17. Doskonałą i sprawdzoną przestrzenią do debaty o mechanizmach psychoterapii są konferencje naukowe, seminaria. Żałujemy, że dotychczas spotykaliśmy się w takich okolicznościach niewystarczająco często. Na szczęście możemy to zmienić. Już dziś serdecznie zapraszamy wszystkich na kolejne seminaria naukowe organizowane przez PTPG.

18. Prawo do wykonywania zawodu psychoterapeuty czy świadczenia psychoterapii zależy od przepisów obowiązujących w poszczególnych krajach oraz dyrektywy unijnej, a nie od wpisania jakiejkolwiek kwalifikacji do ZSK.

19. Przynależność poszczególnych towarzystw i stowarzyszeń do europejskich/światowych organizacji reprezentujących poszczególne podejścia, jak i do stowarzyszeń wielomodalnościowych takich jak EAP, pozwalają już dzisiaj porównywać dokumenty wydane w różnych krajach.

20. Dobrą praktyką wymaganą przez wszystkie towarzystwa i stowarzyszenia zrzeszające psychoterapeutów (które wydają certyfikaty) jest podnoszenie swoich kwalifikacji przez psychoterapeutów (m.in. przez udział w szkoleniach, superwizowanie pracy).

21. Współpraca i współdziałanie przyniosły naszemu środowisku wymierne korzyści, a pacjentom wysokie standardy stosowania psychoterapii w Polsce. Mamy na myśli wspólnie z Państwa Towarzystwem i wieloma innymi organizacjami wypracowane na forum Polskiej Rady Psychoterapii standardy, np. minima godzinowe i program ramowy szkoleń psychoterapeutów.

22. Dobrym przykładem możliwości współpracy z ostatnich miesięcy jest wspólna praca osób reprezentujących szerokie środowisko psychoterapeutów w Polsce nad programem specjalizacji z dziedziny psychoterapia dzieci i młodzieży (choć początki nie były łatwe). Lista organizacji, które włączyły się w te prace, jest długa. Warto też podkreślić, że dzięki aktywności Związku Stowarzyszeń Polska Rada Psychoterapii, którego jesteśmy aktywnym członkiem, i współpracy wielu osób z innych organizacji oraz zaangażowaniu szerokiego środowiska udało się uwzględnić wszystkie 5 grup podejść.

23. Wiele lat współpracy wielu organizacji zaowocowało również opracowaniem standardów certyfikacji psychoterapeutów pracujących w różnych podejściach psychoterapeutycznych. Wydaje się, że moglibyśmy wspólnie zainwestować więcej czasu i zasobów do promowania osiągnięć całego środowiska w tym zakresie. Z pewnością będzie to bardziej zrozumiałe dla odbiorców (pracodawców, pacjentów, osób podejmujących decyzje o finansowaniu psychoterapii i ustawodawcy) oraz przyniesie lepsze efekty niż promowanie każdej organizacji i jej standardu z osobna.

Bardzo niefortunne jest, że dopiero teraz wymieniamy się swoimi opiniami, a nie podczas spotkania 11.03 kiedy byliśmy obecni w licznym gronie 20 organizacji zrzeszających psychoterapeutów i omawialiśmy wiele różnych kwestii, rozważaliśmy tworzenie wspólnych zespołów roboczych. Sytuacja wyglądałaby z pewnością inaczej, gdyby znana nam wszystkim była treść wniosków.

Podoba się nam Państwa pomysł by poszerzać świadomość pacjentów i pracodawców. ZSK nie wydaje się nam jednak być dobrym medium. Jesteśmy ciekawi, jakie inne niż ZSK sposoby promocji psychoterapii i wszystkich grup podejść Państwo widzą? Chętnie włączymy się we wspólny projekt w tym temacie.

Pomysłem, który wydaje się stosunkowo łatwy do zrealizowania, jest umieszczenie linków do list certyfikowanych psychoterapeutów na naszych stronach www na zasadzie wzajemności. Taka dobra praktyka służyłaby budowaniu silnego wizerunku psychoterapeutów w Polsce, dobrze służyłaby pacjentom.

Bardzo się cieszymy z Państwa intencji, aby wykorzystać możliwość, która się obecnie otworzyła dla psychoterapii. Proponujemy skorzystać z przestrzeni do wznowienia dialogu między naszymi organizacjami.

Przy okazji chcemy jeszcze wspomnieć o innym pomyśle, o którego wdrożenie aktywnie zabiega Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczej i Behawioralnej w Ministerstwie Zdrowia – o zastosowanie w obszarze zdrowia psychicznego algorytmu Jednorodnych Grup Pacjentów (JGP). Naszym zdaniem występowanie z propozycją tak poważnej, budzącej wiele wątpliwości zmiany systemowej powinno być poprzedzone szeroką, pogłębioną dyskusją całego środowiska. Jest jeszcze na to czas.

Jako organizacja członkowska Związku Stowarzyszeń Polska Rada Psychoterapii w duchu integracji chcemy wspierać podobieństwa, szukać rozwiązań integrujących różne perspektywy w tych punktach, w których widzimy różnice.

Proponujemy zorganizowanie spotkania członków Związku Stowarzyszeń Polska Rada Psychoterapii, Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej i Behawioralnej, Sekcji Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Sekcji Naukowej Psychoterapii i Sekcji Naukowej Terapii Rodzin Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz wszystkich zainteresowanych organizacji zrzeszających psychoterapeutów z 5 grup podejść.

Uprzejmie prosimy o kontakt, abyśmy mogli znaleźć dogodny dla stron termin.

Z serdecznymi pozdrowieniami,
Zarząd Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Gestalt

Europejskie Towarzystwo Psychoterapii Gestalt (EAGT) opracowało obszerny dokument opisujący 13 obszarów kompetencji szczegółowych psychoterapeutów pracujących w podejściu humanistyczno-doświadczeniowym (Gestalt): Professional Competencies and Quality Standards: Specific Competencies of Gestalt Therapists Integralną częścią tego opracowania jest Kodeks Etyczny EAGT. Nabywanie i doskonalenie kompetencji to ciągły proces, trwa też po zakończeniu całościowego 4-letniego szkolenia w podejściu Gestalt.

Polskie Towarzystwo Psychoterapii Gestalt jest organizacją działającą od 2005 roku, zrzeszającą psychoterapeutów pracujących w podejściu humanistyczno-doświadczeniowym. Członek założyciel Związku Stowarzyszeń Polska Rada Psychoterapii. Członek zwyczajny Europejskiego Towarzystwa Psychoterapii Gestalt (EAGT), posiada status NOGT EAGT.