Psychoterapia Gestalt jest jednym z wiodących podejść w psychologii humanistycznej, uważanej za trzecią po psychoanalizie i behawioryzmie tradycję w psychologii.
Początki psychoterapii Gestalt to lata czterdzieste XX wieku, jej twórcami byli Fritz i Laura Perls. Mimo, że jej korzenie sięgają klasycznej psychoanalizy z cechującym ją wyjaśnianiem funkcjonowania człowieka w oparciu o analizę jego przeszłości i pojęcie nieświadomości, to psychoterapia Gestalt znacząco się od niej różni, akcentując przede wszystkim podmiotowość Klienta (pacjenta) oraz znaczenie tego, czego doświadcza „tu-i-teraz” w realnym kontakcie z terapeutą. Takie podejście jest efektem filozoficznych założeń leżących u podstaw Gestaltu fenomenologii i egzystencjalizmu, psychologicznej teorii pola Kurta Levina oraz psychologii postaci z jej koncepcją figury i tła. Funkcjonowanie człowieka nie jest tu rozumiane jako prosty zbiór elementów, lecz składa się z pewnych całości (gestaltów), których właściwości nie da się sprowadzić do sumy cech poszczególnych składników. Inspiracją dla twórców psychoterapii Gestalt była również filozofia wschodu, ze swoim podmiotowym i procesualnym spojrzeniem na człowieka i jego doświadczenie.

Podstawowym założeniem współczesnej terapii Gestalt jest to, że każdy człowiek ma w sobie potencjał rozwojowy oraz możliwość korzystnego funkcjonowania w środowisku, o ile jest świadomy tego, co dzieje się w nim i wokół niego. Cierpienie psychiczne powstaje wówczas, gdy określone potrzeby, emocje i pragnienia pozostają poza obszarem świadomości jednostki. W myśl tych założeń, istotą psychoterapii Gestalt jest budowanie świadomości siebie oraz tego co zaburza jednostce kontakt ze światem, będąc tym samym źródłem jej cierpienia. Uwaga psychoterapeutów Gestalt skupia się wokół procesu wchodzenia Klienta w kontakt z jego środowiskiem oraz sposobów wycofywania się z tego kontaktu. Celem psychoterapii Gestalt nie jest wywołanie określonych postaw czy zachowań, ale umożliwienie dokonywania przez Klienta świadomych i autonomicznych wyborów, w oparciu o jego rzeczywiste potrzeby. Ich odkrycie jest tym, do czego zmierzać powinien proces terapeutyczny dziejący się na sesjach będących wyjątkowym rodzajem spotkania. Dlatego czynnikiem leczącym w psychoterapii Gestalt, mającym ogromne znaczenie dla zmiany w funkcjonowaniu Klienta, jest kontakt z terapeutą – niepowtarzalna, budowana w czasie relacja, oparta na zaufaniu.

Podejście Gestalt jest:

• fenomenologiczne, ponieważ koncentruje się na tym, jak człowiek postrzega rzeczywistość i jak jej doświadcza (ważne jest tutaj to, co jednostkowe i subiektywne);
• egzystencjalne, ponieważ zakłada, że człowiek jest cały czas w procesie stawania się, przemodelowywania i poznawania samego siebie;
• relacyjne, ponieważ klient dochodzi do tego, co czuje, myśli i robi poprzez interakcję i dialog z terapeutą, a relacja terapeutyczna jest najważniejszym narzędziem terapii;
• doświadczeniowe, ponieważ większe znaczenie ma tu bezpośrednie doświadczenie klienta na sesji, niż abstrakcyjne rozmowy o sytuacjach, które dzieją się poza gabinetem;
• holistyczne, ponieważ nie redukuje człowieka do pojedynczych aspektów funkcjonowania, postrzegając osobę we wszystkich wymiarach egzystencji: cielesnym, emocjonalnym, poznawczym, społecznym i duchowym.

red. M.Katolo, D.Sałdak

Polecane lektury w języku polskim:
Chu, V., Psychoterapia Gestalt;
Clarkson, P., Mackewn, J., Fritz Perls. Twórcy psychoterapii;
Ginger, S., Gestalt. Sztuka kontaktu;
Passons, W.R., Zastosowanie terapii Gestalt w poradnictwie;
Sills, Ch., Fish, S., Lapworth, P., Pomoc psychologiczna w ujęciu Gestalt;
Zinker, J., Proces twórczy w terapii Gestalt.

Polecane lektury w języku angielskim:
Francesetti, G., Gecele, M., Roubal, J., Gestalt Therapy in Clinical Practice;
Lobb, M. S., The Now-for-Next in Psychotherapy;
Mackewn, J., Developing Gestalt Counselling;
Perls, F. S., Ego, Hunger and Agression;